Zmiany w Czystym Powietrzu były nieuniknione. Program Czyste Powietrze wstrzymany! Drastyczny ruch ma uratować program i sprawić, by Czyste Powietrze w 2025 roku działało sprawniej.
Od kilku tygodni pisaliśmy o problemach branży termomodernizacyjnej, złej prasie oraz o błędach, które sprawiają, że program Czyste Powietrze nie działa jak należy. Głośno wypowiadaliśmy się o liście ZUM dla wykonawców, która ma pomóc z nieuczciwymi praktykami.
Podczas ostatniej konferencji (28.11.2024 roku) dotyczącej programu Czyste Powietrze ogłoszono istotne zmiany, które mają wejść w życie w nadchodzących miesiącach. Program, zawieszony tymczasowo, zostanie wznowiony na wiosnę 2025 roku z nowymi zasadami i usprawnieniami, które mają uczynić go bardziej efektywnym i przejrzystym. W trakcie sześciu lat funkcjonowania program działał bez przerw, przyjmując średnio 5 tysięcy wniosków tygodniowo. Przełożyło się to na 37 miliardów złotych, które przeznaczono na złożone wnioski termomodernizacyjne.
Przyjmowanie wniosków zostało wstrzymane 28.11.2024 roku o godzinie 14:00, a Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej zapowiada spore zmiany.
Teraz już wiemy, że program Czyste Powietrze zostanie wznowiony 31 marca 2025 roku. Datę podano na oficjalnej konferencji organizowanej przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej 9 grudnia. Tego samego dnia poznaliśmy także nowy projekt programu, który uściślił i wyjaśnił, w którą stronę zmierza sam projekt. Przyjmowanie nowych wniosków wystartuje właśnie 31 marca, jednak już 12 grudnia rusza odsłona programu dla poszkodowanych w powodzi tego roku.
Faktury wystawione do 28.11 będzie można zaliczyć jako koszty kwalifikowane.
Nowe mechanizmy weryfikacji i wsparcia
Podczas konferencji zapowiedziano zmiany w formie weryfikacji i wsparcia wpływających wniosków do funduszu 28 listopada zapowiedziano zmiany, które w szczegółach poznaliśmy 9 grudnia. Projekt, który został w tym dniu opublikowany
maksymalne ceny na poszczególne urządzenia i materiały
Wprowadzone zostaną limity cenowe, aby przeciwdziałać ich zawyżaniu przez wykonawców i dostawców. Nie zdarzą się już sytuację, w których nieuczciwe firmy proponują w ramach dotacji materiały, które przewyższają kilkakrotnie ceny rynkowe.
- niższe progi dochodowe
Obniżono progi wejśćia na konkretne poziomy dofinansowania:
- Podstawowy: do 150 tysięcy złotych,
- Podwyższony:
- 2250 zł w gosp. wieloosobowym;
- 3150 zł w gosp. jednoosobowym.
- Najwyższy:
- 1170 zł w gosp. wieloosobowym;
- 1640 zł w gosp. jednoosobowym.
uproszczone wnioski i szybsze procedury
Ma to ułatwić beneficjentom korzystanie z programu i przyspieszyć rozpatrywanie wniosków. W tym momencie możemy mówić o kilkumiesięcznym zatorze spowodowanym brakiem doświadczenia składających oraz błędami, które przez to powstają.
weryfikacja własności nieruchomości i jedna dotacja na jedna osobę
Aby uniknąć nadużyć, pełne wsparcie finansowe – a więc najwyższy poziom dofinansowania – otrzymają jedynie osoby, które są właścicielami budynku od minimum 3 lat. Niezależnie od progu, przysługuje nam jedna dotacja na jedną osobę.
operatorzy programu
W gminach powstaną dedykowane zespoły lub wyłonieni operatorzy programu, którzy będą odpowiadać za składanie wniosków, realizację inwestycji oraz ich rozliczanie. Gdy zostanie zakończony etap wyłaniania operatorów gminnych, fundusz przejdzie do wyznaczania ich spośród fundacji i stowarzyszeń oraz innych instytucji zewnętrznych.
brak dofinansowania do fotowoltaiki
W nowym programie zabraknie dotacji dla tych, którzy będą chcieli zamontować instalacje fotowoltaiczną. Fundusz wyraźnie rozdziela dwa programy: Czyste Powietrze oraz Mój Prąd. W wyniku realizacji inwestycji fotowoltaicznej, beneficjent korzystający z programu Czyste Powietrze nadal może skorzystać z dofinansowania z programu Mój Prąd.
- niższe limity dotacji dla poszczególnych technologii
- 120-150 kWh/m2/rok
- Podstawowy: 23 000 zł (zamiast 25 000 zł);
- Podwyższony: 32 200 zł (zamiast 35 000 zł).
- 150+ kWh/m2/rok
- Podstawowy: 39 500 zł (53 500 zamiast zł);
- Podwyższony: 55 300 zł (zamiast 74 900 zł);
- Najwyższy: 79 000 zł (zamiast 107 000 zł).
- 120-150 kWh/m2/rok
zaliczki wypłacane na konto beneficjenta i obniżenie prefinansowania
W ramach programu Czyste Powietrze mieści się zapis, że w nowej odsłonie wszystkie zaliczki nie będą przesyłane do wykonawców, a będą umieszczane na specjalnym subkoncie beneficjenta, które powstanie na potrzeby programu. Prefinansowanie zostanie obniżone z 50% do 20%.
wprowadzenie świadectwa energetycznego
Świadectwo początkowo miało całkowicie zastąpić audyt energetyczny, jednak jeszcze w trakcie konferencji powiedziano, że audyt na miejscu będzie poprzedzał sporządzenie świadectwa. Audytor będzie miał za zadanie przedstawić efektywność energetyczną budynku, sporządzić, jakie prace powinny zostać wykonane, a następnie sporządzone świadectwo energetyczne będzie weryfikowane.
OC wykonawcy i kontrole na miejscu
Nowym wymogiem ma być także ubezpieczenie wykonawcy. Fundusz zapewnia także więcej kontroli na miejscu oraz w przyszłości kontroli samych operatorów.
- kwalifikacja działalności do progu najwyższego
Na najwyższym progu działalność nie będzie dyskwalifikować, lecz pojawił się próg przychodu rocznego wynoszący 12-krotność średniego wynagrodzenia (tak jak 40 krotność na progu podwyższonym). Pojawił się jednak warunek który dyskwalifikuje: gdy beneficjent znajduje się w Centralnym Rejestrze Beneficjentów Rzeczywistych.
Wsparcie i środki bezpieczeństwa
Program Czyste Powietrze zmierza w kierunku zapewnienia większego wsparcia dla osób potrzebujących oraz zwiększenia ochrony beneficjentów przed potencjalnymi nadużyciami. Wprowadzone zmiany mają na celu ułatwienie dostępu do środków dla najmniej zamożnych poprzez uproszczenie procedur i możliwość uzyskania dotacji pokrywającej całość kosztów kwalifikowanych bez konieczności przepisania nieruchomości.
Jednocześnie planowane jest wzmocnienie bezpieczeństwa dzięki obowiązkowemu ubezpieczeniu wykonawców, stworzeniu listy zweryfikowanych usługodawców oraz zwiększeniu liczby kontroli. Te działania mają nie tylko chronić beneficjentów, ale również poprawić jakość realizowanych inwestycji oraz eliminować ryzyko oszustw
Terminy i rozwiązania
Wiosną 2025 roku ma ruszyć centralny system informatyczny, który ma usprawnić działanie programu. Osoby, które przeprowadziły termomodernizację przed zmianami, będą mogły ubiegać się o refundację, a okres rozliczeniowy zostanie wydłużony.
Do 27 grudnia odbędą się liczne konsultacje, w których będzie można zgłaszać swoje uwagi. Póki co fundusz jest po 2 spotkaniach z samorządami, zarówno z poziomu związków samorządowych jak i samych samorządów, które już biorą udział w programie. W październiku odbyły się spotkania 200 osób z organizacji pozarządowych i biznesowych i wnioski z tych konsultacji zostały uwzględnione w nowym projekcie.
Grudniowe informacje o zasadach programu to dobre informację dla tych, którzy w tym momencie zaczęli myśleć nad termomodernizacją domu. Daje to sporo czasu na przeprowadzenie dokładnych audytów oraz sprawdzenia możliwości finansowania. Gdy program zostanie wznowiony – wnioski będą gotowe do złożenia.
Program Mój Prąd 6.0, który trwa nadal, działa okresowo, dzięki czemu wnioski są rozliczane szybko i sprawnie. Program Czyste Powietrze funkcjonował nieprzerwanie przez 6 lat, przez co proponowane zmiany są konieczne, by “dopasować się” do teraźniejszości.